شرح گزارشهای متناقض ، جایگاه قانونی ناظر ، علت ضعف شخصیتی ناظر در مقابل سازندگان حرفه ای ، چگونگی جبران گزارشهای خارج از موعد مهندس ناظر

 

متن پیش روی برگردان فایل صوتی است که به همت گروه نگارش آماده و در اختیار شما قرار گرفته است.

مرجع حقوق مهندسی ایران همیار و همراه جامعه مهندسی ایران

 

در رابطه با نحوه گزارش نویسی مهندسین ناظر لازم به ذکر است که چنانچه مهندس ناظری در گزارشات خود به شهرداری انجام فعالیتی را بلامانع ذکر کند، در اینصورت نباید تیک “خلاف دارد” در پای گزارش علامت زده شود در غیر اینصورت اگر پرونده توسط شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی استان مورد رسیدگی قرار گیرد، مهندس ناظر بدلیل ارسال گزارش متناقض محرومیت خواهد گرفت.

پرونده­ای موجود است که در آن مهندس ناظر ضمن گزارش به شهرداری به مالک گوشزد می­کند که اطراف گود را برای حفظ ایمنی عابران با حصار بپوشاند و شهرداری نیز پیرو گزارش ناظر عملیات ساختمانی را متوقف کرده و ادامه عملیات را منوط به تائید ایمنی اطراف گود توسط ناظر می­کند. ناظر پس از نصب حفاظ توسط مالک اقدام به بازدید کرده و متوجه می­شود که حفاظ نصب شده دارای ایراداتی است بنابراین موارد را به مالک تذکر می­دهد. مالک از ناظر درخواست می­کند که گزارشی مبنی بر بلامانع بودن عملیات به شهرداری ارسال کرده تا فعالیت متوقف نشود و ضمن اجرای عملیات، حصار کشی اطراف گود نیز اصلاح گردد.

 

مهندس ناظر در این چالش درخواست مالک را قبول می­کند و اینچنین گزارش می­دهد: “حصارکشی اطراف گود انجام شده و ادامه عملیات بلامانع است” اما قسمت “خلاف دارد” را علامت می­زند.

زمانی که مالک به شهرداری مراجعه کرده تا اجازه ادامه کار را بگیرد، شهرداری متذکر می­شود که ناظر گزارش را خلافدار ارسال کرده بنابراین برای ادامه عملیات نیاز به یک گزارش بدون خلاف است، شهرداری با بررسی گزارش ناظر به این نتیجه می­رسد که ناظر گزارش متناقض داده در نتیجه پرونده را جهت بررسی به شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی ارجاع می­دهد.

پس از احضار مهندس ناظر به شورای انتظامی در دفاع از خود اعلام می­کند که: «چون حصارکشی کامل نبوده و احتمال حادثه وجود داشت من به اینصورت گزارش کردم»

شورای انتظامی بعلت این گزارش متناقض، با اخطار به ناظر و درج در پرونده، فقط به توبیخ ایشان بسنده می­کند.

توصیه می­گردد در چنین شرایطی که ناظر کاملا از ایمنی فعالیتی مطمئن نیست به صراحت با ذکر جزئیات موارد نا ایمن را گزارش کند چرا که گزارش متناقض مورد قبول شهرداری و شورای انتظامی قرار نخواهد گرفت.

موضوع مهم دیگر اینست که:

جایگاه مهندس ناظر به لحاظ حقوقی همتراز با جایگاه یک قاضی است

و از جایگاه یک کارشناس رسمی دادگستری بالاتر است به این دلیل که کارشناس رسمی دادگستری بعنوان مشاور قاضی است و نظریه او یک نظریه مشورتی است و تصمیم گیرنده نهایی قاضی است بنابراین ناظر نیز همانند قاضی می­تواند حکم به تخریب  یا اصلاح یک سازه دهد.

 

• زمانیکه یک مهندس ناظر حکم عدم استحکام سازه­ای را اعلام می­کند حتی اگر این حکم خلاف واقع باشد پس از اقدام و تمهیدات سازنده برای جبران استحکام سازه، مهندس ناظر شخصا می­بایست به این نتیجه برسد که سازه استحکام خود را کسب کرده است و تائید استحکام سازه توسط شخص دیگری پذیرفته نیست مگر اینکه مهندس ناظر بطور کلی تعویض شود. با توجه به این جایگاه، لازم به ذکر است که هرگونه گزارش و ابلاغ توسط ناظر قابل بازگشت نیست و مهندس ناظر نسبت به مواردی که اعلام می­کند مسئولیت دارد. همانطور که قبلا نیز اشاره شده اسلحه مهندس ناظر قلم اوست.

موضوع بعدی بررسی علت ضعف شخصیتی مهندس ناظر در مقابل سازندگان حرفه ای است توجه شود که اکثر پیمانکاران حرفه­ای طی مراحلی رشد  می­کنند تا به جایگاهی می­رسند، اما ناظرین پایه 3 برای رسیدن به آن مرحله لازم است سالها به لحاظ روانشناختی در کارگاه ها کار کنند تا بتوانند از سوء استفاده مالک جلوگیری نمایند.

 

درخصوص روش مدیریت سازندگان حرفه ای لازم به ذکر است که برخی از آنان از زمان نوجوانی اقدام به کارگری کردند و سپس وارد کار بنایی شده و تمام فعالیتهای مرتبط به بنایی را آموخته­اند و در ادامه با کار قالب بندی و آرماتوربندی به مرحله­ای رسیده­اند که در سن 30 سالگی با عقد قرارداد مشارکت در ساخت اولین ساختمان را احداث کرده­اند پرورش چنین سازندگانی در فضای ساخت و ساز باعث شده تا مدیریت نیروهای خود را به لحاظ روانی کاملا در اختیار بگیرند بعنوان مثال پیمانکار تهیه و حمل شن و ماسه­ای در یک کارگاه با اینکه حدود 60 میلیون تومان از سازنده طلب داشت اما همچنان بدون دریافت حق خود بطور نسیه اقدام به تحویل شن و ماسه برای سازنده می­کرد. رفتار سازنده با پیمانکاران طوری بود که به هر طریقی آنان را مجبور به مدارا می­نمود.

 

• با توجه به توصیف مدیریت این چنین سازندگان، در مقابل، ناظری که به تازگی پروانه اشتغال خود را دریافت کرده و هیچ اطلاعاتی در مورد روابط کاری ندارد و برای اولین بار وارد حوزه ساخت و ساز می­شود، با اینکه جایگاه او از هر لحاظ برتر از سازنده بوده و قلمی بعنوان اسلحه قدرتمند در اختیار دارد اما در برابرِ سازنده بعلت ضعف شخصیتی شکست می­خورد.

بعنوان مثال گاهی پیش می­آید که ناظر طی بازدید از سقف متوجه می­شود که مالک بخشی از میلگرد حرارتی را اجرا ننموده و مالک نیز ناظر را تحت عمل انجام شده و تعارفات روانی به واسطه عزت و احترامی که به ناظر قائل می­شود، قرار می­دهد. حال فرض شود مالک، ناظر را راضی به ارسال گزارش بدون خلاف می­کند و ناظر را تا دفتر خدمات یا شهرداری منطقه همراهی می­نماید تا از ارسال گزارش بدون خلاف مطمئن شود در این شرایط مهندس ناظر چه اقدامی لازم است انجام دهد؟

 

• پیشنهاد می گردد در این شرایط ناظر پس از دو ساعت از ارسال گزارش بدون خلاف، مجددا با همان عنوانِ گزارش، بطور مثال گزارش سقف اول اینچنین اعلام نماید: “به اطلاع شهرداری محترم می­رساند که طبق بازدید اخیر بعمل آمده مالک هنوز بتن سقف طبقه اول را نریخته و اقدام به برداشتن میلگردهای حرارتی بین آکس … و … نموده است لذا مالک تا نصب میلگردهای حرارتی فوق مجاز به بتن ریزی نمی­باشد و استحکام سازه سقف تا رفع نقص، تامین نمی­گردد” و به این ترتیب قسمت خلافدار علامت زده شود.

 

بازخوانی پرونده : ( جبران گزارش خاج از موعد توسط مهندس ناظر و تبرئه ایشان در شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی )

• در سال 91 – 92 خانم مهندس معماری که تک ناظر ساختمان بتنی بود پس از اجرای سقف سوم متوجه می­شود که سازنده یک ستون را بطور کلی از تراز فونداسیون تا سقف اجرا ننموده است. خانم مهندس زمانی که با مالک در خصوص عدم اجرای ستون صحبت می­کند، مالک کارگر را مقصر می­داند اما کارگران اعلام می­کنند که مالک شخصا دستور عدم اجرای این ستون را داده زیرا این ستون در وسط اتاق پذیرایی قرار داشت و باعث افت قیمت واحدها می­شد از آنجا که گزارش این موضوع در این مرحله، تخلف انتظامی برای ناظر محسوب شده و باعث محرومیت مقطعی ایشان از پروانه اشتغال می­شد همچنین در صورت ارائه طرح تقویت از سوی مهندس محاسب، مالک می­توانست با مراجعه به دادگاه عمومی و شکایت علیه ناظر با عنوان گزارش خارج از موعد قسمتی از خسارت را از ایشان بگیرد، بنابراین پیشنهادی برای جبران این گزارش توسط جناب آقای مهندس میررضوی به ناظر داده شد.

در این گزارش  به تخلف مسائل فنی دیگر از جمله رعایت نکردن فاصله خاموتها، اندازه خم و تعداد آرماتورهای تقویتی همچنین عدم رعایت موارد ایمنی شامل عدم وجود حفاظ در پرتگاه ها، نرده موقت و … اشاره شد و در ادامه توقف عملیات ساختمانی از شهرداری درخواست گردید و به ناظر نیز توصیه شد که راسا این موضوع را در شهرداری پیگیری نماید که عوامل اجرایی شهرداری نسبت به توقف عملیات اقدام کنند تا مالک تحت فشار قرار گیرد.

 

پس از توقف عملیات و پیگیری موضوع توسط مالک از ناظر، ایشان از مالک بطور شفاهی درخواست می­کند که در این مرحله یک ستون از تراز فونداسیون تا سقف سوم اجرا نموده و سپس در آینده و در مرحله سفتکاری آنرا تخریب نماید تا اینکه ادامه عملیات توسط ناظر بلامانع اعلام شود.

این اقدام مالک باعث می­شد اگر چنانچه در آینده شکایتی از ناظر شود به استناد آثار تخریب ستون، و تصاویری که از ساختمان موجود بود (البته عکس بعنوان سند مورد پسند دادگاه نیست اما بعنوان شانتاژ می­تواند مورد استفاده قرار گیرد) اثبات گردد که گزارش ناظر بموقع و در موعد بوده است.

پس از اجرای ستون، ناظر اجازه بتن سقف را صادر می­کند و کار تا طبقه پنجم پیش می­رود و در مرحله سفتکاری مالک اقدام به تخریب ستون می­نماید مهندس ناظر بلافاصله گزارش حذف ستون را به شهرداری اعلام می­کند. مالک تصمیم می­گیرد که از ناظر در شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی شکایت نماید که ناظر با ارائه لایحه دفاعیه مبنی بر اینکه تخلف در زمان سفتکاری صورت گرفته و گزارش در موعد ارسال شده و با تائید کارشناس رسمی ماده 27 در شورای انتظامی تبرئه می­شود.

 

• در نهایت مالک با مراجعه به مهندس محاسب نسبت به اخد طرح تقویت بصورت ژاکت فلزی و FRP اقداممی­کند و ستون مذکور نیز به درخواست مالک و بررسی مهندس محاسب حذف می­شود هرچند که طرح تقویت ارائه شده توسط مهندس محاسب نیز بطور کامل و صحیح اجرا نشد و در ادامه بعلت عدم تائید مهندس ناظر، مالک پیشنهاد تعویض ناظر را اعلام کرد و با پذیرش این پیشنهاد توسط ناظر، ناظر جدید با ارائه برگ استحکام بنا نظارت ادامه عملیات ساختمان را برعهده گرفت.

آثار حقوقی و کیفری ارائه برگ استحکام بنا در سفر چهارم شرح داده خواهد شد بطوریکه برخی ناظرین به علت تائید استحکام، تا صد در صد در دادگاه تقصیر گرفته اند.