شرح مفهوم قضاوت مهندسی ، رویه قضایی در صورت فوت کارگر در حین اجرای ساختمان ، نحوه رضایت گرفتن از شخص زیان دیده

 

متن پیش روی برگردان فایل صوتی است که به همت گروه نگارش آماده و در اختیار شما قرار گرفته است.

مرجع حقوق مهندسی ایران همیار و همراه جامعه مهندسی ایران

با توجه به بازخوانی پرونده مرگ خاموش در جلسه سی و یکم و اینکه ناظر گاز مطابق مقررات و استانداردها اقدام نموده ولی در زمان حادثه، سهم تقصیر دریافت کرده بود، این سوال در ذهن خواننده ایجاد می شود که: اگر چنانچه در پرونده مذکور دودکشی برای اتاق 9 متری تعبیه می کردند، آیا باز هم ناظر مقصر خواهد شناخته می شد؟

برای پاسخ به این سوال، به عنوان پیش نیاز به شرح قضاوت مهندسی می پردازیم.

قضاوت مهندسی

• شامل تصمیمی است که در شرایطی خاص گرفته می شود که گاه همراه با قانون و مقررات و گاه خارج از قانون و مقررات است و از آنجا که مهندس متعهد به نتیجه است این تصمیم می بایست منجر به نتیجه ایی شود که حدالمقدور، کمترین خسارت و خطر را بهمراه داشته باشد.

بعنوان مثال زمانی که یک موتور هواپیما در حین پرواز از کار می افتد، خلبان پرواز با در نظر گرفتن شرایط و اینکه اگر همچنان با یک موتور به پرواز ادامه دهد و از طرفی باد مخالف هم در حال وزیدن باشد، امکان بروز حادثه بسیار بالاست، اما حالت دیگری هم وجود دارد که خلبان، با بازگشت به فرودگاه قبلی حتی اگر دور باشد، هواپیما را در جهت باد قرار داده و بصورت پرواز روان، فرود بیاید. تشخیص حالتها و تصمیم برای اقدام مناسب خلبان در این مثال همان قضاوت مهندسی است که در هیچ قانون و مقرراتی در مورد آن شرح داده نشده، بنابراین در تمام این حالات، نتیجه کار و تصمیم ایشان مبنای محاکم است.

در مورد پرونده مرگ خاموش و اتاق 9 متری نیز مهندس ناظر می بایست در مورد بهره برداری از آن اتاق، قضاوت مهندسی می کرد بعنوان مثال اگر چنانچه یک آپارتمان 200 متر مربعی دارای چهار اتاق خواب 12 متری باشد و دارای یک اتاق 7 متری، در این حالت تشخیص مهندس ناظر این خواهد بود که آن اتاق 7 متری قطعا کاربری اتاق خواب ندارد و بعنوان یک انباری احداث شده است بنابراین برای تصمیم گیری و تشخیص اینگونه کاربری ها می بایست مواردی را در نظر گرفت از جمله آن: فرهنگ منطقه، متراژ آپارتمان، درخواست شخص مالک و چیدمان فضاهای اقامت.

نکته:  تمام مهندسین رشته های نظارت میبایست آثار و تبعات حقوقی فعالیتهای یکدیگر را بدانند و آنرا نسبت به رشته خود تعمیم دهند.

موضوع بعدی رویه مراحل قانونی پس از وقوع حادثه است

بعد از حوادث جانی قضات محترم ابتدا معمولا بازرسان اداره کار را برای بررسی علت وقوع حادثه دعوت می نمایند و از آنها خواسته می شود که عوامل موثر بر حادثه را در قرار کارشناسی ذکر کنند. به همین دلیل پیشنهاد می شود: چنانچه ناظرین با موارد عدم رعایت ایمنی مواجه شدند، می بایستی با اداره بازرسی وزرات کار نیز مکاتبه کرده و مراتب را به اطلاع آن برسانند و رسید اخذ نمایند از طرفی این موضوع در ماده 7 آئین نامه حفاظت کارگاهی نیز آمده که ناظر ساختمان باید در چنین مواردی به بازرسی اداره کار هم کتبا اطلاع دهد. 

مطالعه آیین نامه حفاظت کارگاه های ساختمانی به تمام ناظرین توصیه می شود. این آیین نامه جدا از مبحث دوازدهم مقررات ملی است و محاکم قضایی به استناد مواد آن، مهندسین را محاکمه می نمایند.  

دانلود آیین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی، مصوب شورای عالی حفاظت فنی

آیین نامه حفاظت کارگاههای ساختمانی(فایل pdf)

اگر در حادثه ساختمانی، فوتی اتفاق بیافتد ابتدا مامورین اورژانس به محل حادثه اعزام می شوند. اگر تشخیص دهند که فرد زنده است به بیمارستان منتقل می شود و در صورت فوت، خود اورژانس مراتب را به آگاهی و کلانتری اطلاع می دهد و صورتجلسه فوت تنظیم می گردد.

توجه شود که صورتجلسه تهیه شده توسط کلانتری بسیار مهم و تاثیرگذار است و روند پرونده را مشخص می نماید و بایستی دقت شود که مامور کلانتری در صورتجلسه به چه مواردی اشاره می کند.

• حالت دوم اینست که شخص فقط صدمه دیده باشد و اورژانس او را به بیمارستان منتقل نماید آنگاه در بیمارستان، مشخصات شخص حادثه دیده و علت وقوع حادثه سوال می شود و گزارشی توسط مسئولین بیمارستان برای کلانتری تهیه می گردد و مامورین کلانتری سریعا در محل بیمارستان حاضر می شوند.

در حالتی دیگر احتمال دارد شخص در حادثه مصدوم شود و عوامل کارگاه راسا او را به بیمارستان منتقل نمایند که در این صورت کلانتری از موضوع مطلع نمی شود ولی اگر بعد از چند روز شخص حادثه دیده فوت نماید. در این شرایط مسئولین بیمارستان با کلانتری تماس می گرند و بعد از تنظیم صورتجلسه، آنگاه اجازه خروج متوفی را می دهند و پس از آن جنازه را به پزشک قانونی ارجاع می نمایند تا علت فوت مشخص شود، سپس پرونده به دادسرای کیفری می رود و در داسرای کیفری بازپرس دادسرا که به اصطلاح قاضی یا دادیار خطاب می شود، بطور مستقل، با تشخیص خود یا کارشناس بازرسی اداره کار یا کارشناس رسمی دادگستری مربوطه، برای بررسی موضوع پرونده، انتخاب می نماید و این انتخاب بسته به نظر قاضی دارد. در مرحله بعدی کارشناس مربوطه از کارگاه بازدید کرده که به آن “معاینه در محل” می گویند.

در این حالت جلسه ایی تشکیل می شود و اصحاب دعوا یا مقصرین حادثه دعوت می شوند و در نهایت کارشناس، نظریه خود را مبنی برآنکه علت وقوع حادثه چه بوده، تعیین و سهم تقصیر مقصرین را اعلام می نماید و آن را تسلیم قاضی پرونده می کند. پس از آن کارشناس یا کارشناسان به همراه قاضی تمام عوامل حادثه را بررسی کرده، گزارشات و مکاتبات را تحلیل نموده و بر اساس آنها نظریه کارشناسی ، دادخواست و یا کیفر خواست و امثال آن را تنظیم می کنند

در مورد حوادث گودبرداری در تهران، پرونده به دادسرای کیفری نمی رود بلکه مستقیما به دادسرای جنایی ارجاع می شود که فرق آن، اینست که در دادسرای جنایی، متهمین، ابتدا به زندان منتقل می شوند و سپس جرم مربوط به هرکدام بررسی می گردد.

• اگر چنانچه خسارت جانی غیر از فوت باشد بعنوان مثال خسارت شامل شکستگی یا فلج یا کورشدگی باشد، در این حالت اگر شخص زیان دیده شکایتی تنظیم ننماید، هیچ مرجعی خسارت وارده به او را رسیدگی و پیگیری نخواهد کرد.

حالت دیگر آنست که اگر طرفین دعوا در دادگاه  باهم سازش نمایند که مثلا شخص زیان دیده مبلغی را در قبال رضایت اخذ نماید، در اینصورت ناظر در پرونده ورود پیدا نمی­کند و حتی گاهی ناظر از اتفاق خبردار نمی شود.

نکته مهم: توجه شود که ناظر باید از تمام امور اطلاع داشته باشد که در صورت اخذ رضایت از شخص زیان دیده نام خود را در رضایت نامه قید نماید و این موضوع بسیار مهم است چون در حالت عادی زیان دیده، نسبت به قدر السهم مالک و سازنده رضایت می دهد و اگر بعدها ایشان از ناظر شکایتی ترتیب دهد قابل پیگیری خواهد بود.

 بازخوانی پرونده خیابان خیام ( شکایت زیان دیده از ناظر ساختمان بعد از امضا رضایت نامه ای که نام ناظر در آن قید نشده بود )

در خیابان خیام تهران، ساختمانی در مرحله نازک کاری بود. روزی سنگکار ساختمان، با استفاده از دستگاه سنگ فرز بدون محافظ در حال برش سنگی بود که ناگهان یک تکه سنگ گرانیت به سمت صورتش پرتاب شده و به چشمش فرو می رود، مالک ایشان را جهت مداوا به بیمارستان منتقل می کند. در مسیر حرکت به سمت بیمارستان، سنگکار میگوید: «من خود اشتباه کردم و حفاظ دستگاه را قرار ندادم»

به هرحال در بیمارستان چشم سنگکار تخلیه می شود و پس از این موضوع، مالک بدون اخد رضایت با ایشان تسویه حساب کرده و از سنگکار دیگری برای ادامه کار استفاده می نماید.

اطرافیان و فامیل سنگکار او را ترغیب می کنند که شما میبایستی شکایت می کردید و حق خود را کامل می گرفتید. در صورتی که خود زیان دیده اذعان داشت که مقصر خودش بوده و مالک هنگام تسویه مبلغی اضافه بر حقش پرداخت نموده است

سنگ کار پس از گذشت سه ماه از وقوع حادثه اقدام به شکایت می کند و پرونده در دادسرای کیفری به جریان در می آید. از آنجا که مالک بیمه نامه ای نداشت و از طرفی در دادگاه اقرار می نماید که حادثه در کارگاه ایشان اتفاق افتاده است، قاضی پیشنهاد سازش می دهد و طرفین آن را قبول می کنند.

سنگ کار از قاضی میخواهد که مبلغی معین نماید. قاضی بر اساس اقرارها، سنگکار را70 درصد و مالک را 30 درصد مقصر می داند، درنتیجه مالک در دادگاه یک چک 18 میلیون تومانی به سنگکار می دهد و رضایت ایشان را اخذ می نماید.

• این رضایت فقط بنام مالک اخذ شده بود.

سنگکار پس از گذشت سه سال از حادثه، با راهنمایی اطرافیان مبنی بر شکایت علیه ناظر ساختمان، در سال 94 اقدام به تنظیم شکایتی علیه ناظر می کند.

مالک به اتفاق ناظر در دادگاه حاضر می شوند و بیان می دارد که در زمان حادثه، رضایت نامه ای از حادثه دیده اخذ شده و شکایت ایشان مردود است

اما از آنجا که در رضایت نامه فقط نام مالک ذکر شده بود طبق نظر کارشناس، ناظر ساختمان محکوم به پرداخت 10 درصد از خسارت (6 میلیون تومان) می شود.

متاسفانه ناظر ساختمان از وقوع حادثه اطلاعی نداشت تا اقدامات پیشگیرانه ای نسبت به اخذ رضایت و ذکر نام خود در رضایت نامه را انجام دهد.

 نتیجه اینکه اطلاع ناظرین از وقوع حوادث در ساختمانِ تحت نظارتشان از موارد مهم نظارتی است.

نقل قول از جناب مهندس میررضوی در مورد یک حادثه و اخذ رضایت از زیان دیده:

«حدود دو سال پیش، در یک روز جمعه، مالکی با بنده تماس گرفت که حادثه ای در کارگاه به این شکل اتفاق افتاده: کارگر نوار پیچ ریلهای آسانسور دچار حادثه شده به این صورت که از طقات فوقانی، بعلت عدم وجود پاخور حفاظ، سفالی پرت شده و با کتف چپ کارگر برخورد کرده و اکنون در بیمارستان در حال درمان است. که توصیه کردم سریعا از زیان دیده رضایت اخذ شود به نحوی که علاوه بر نام مالک، نام ناظر هم در رضایت نامه ذکر شود، از طرفی مبلغی پول اضافه هم به کارگر داده شود»

نحوه اخذ رضایت نامه از شخص زیان دیده

توجه به این نکته الزامی است که نام ناظر حتما باید در رضایت نامه قید شود. برای این منظور ناظر می بایست به لحاظ روانی به مالک فشار بیاورد تا نامش را در رضایت نامه ذکر نماید

رضایت نامه به این نحو تنظیم می گردد:

بالای برگه، عنوان “رضایت نامه” نوشته می شود و دو نسخه کاربنی نیز تهیه می گردد

اینجانب … فرزند … به شماره ملی …، کارگر نوار پیچ دور ریلهای آسانسور ساختمان به آدرس … به پلاک ثبتی … در مورخه … در حال نوار پیچی بودم، که ناگهان یک عدد آجر از ارتفاع، بر روی کتف چپم سقوط کرده و دچار شکستگی شد که از سه ناحیه … و … و … آسیب دیدم. مالک ساختمان آقای … فرزند … به شماره ملی … بنده را به بیمارستان انتقال داده و درمان صورت گرفت و هزینهای درمان را بطور کامل پرداخت نمود. بدین وسیله اینجانب کارگر … به شماره ملی … در مورخه … به مالک ساختمان آقای … به شماره ملی … و همچنین به مهندس ناظر ساختمان … با شماره ملی … رضایت بی قید و شرط می دهم که نسبت به فقره فوق که آسیب دیده ام، هیچ گونه شکایتی در هیچ مرجع قضایی و غیر قضایی و انتظامی نداشته و با امضاء این برگه رضایت خود را بی قید وشرط اعلام می نمایم.

بهتر است این رضایت نامه در دفترخانه اسناد رسمی گواهی امضا شود در غیر اینصورت، رضایت نامه در همان بیمارستان توسط کارگر اثر انگشت و امضاء شده و سه نفر شاهد هم که آشنا هستند و به عیادت کارگر آمده اند امضاء کرده و اثر انگشت نیز بزنند.

نکته: تهیه مستندادت از ابزار کار نظارت می باشد، چنانچه ناظری دارای مستندات قوی و بیمه نامه مناسب باشد می تواند با خیال راحت به کار نظارت پرداخته و در هیچ محکمه ای محکوم نگردد.

• در صورت ایجاد خسارت برای کارگر اتباع خارجی، شرکت بیمه موظف به پرداخت خسارت برای ناظر و طراح است ولو آنکه که کلوزی در این مورد در بیمه نامه ذکر نشده نباشد زیرا ناظر و طراح دخالتی در انتخاب کارگران ندارند. اگر چنانچه بیمه گر پرداخت خسارت را تقبل نکرد، می توان از آن شرکت طرح شکایت نمود. اما شرایط مهندسین مجری در این مورد همانند مالکین است و بیمه خسارت کارگر غیر مجاز را نمی پردازد.

کارگر زیر 18 سال و بالای 62 سال و کارگر افغانستانی بدون پروانه کار، کارگران غیر مجاز محسوب می شوند. اما راهکاری برای اخذ خسارت از بیمه وجود دارد به این شکل که می توان این کارگر را شخص ثالث معرفی کرد که بعنوان مهمان وارد کارگاه شده است.