بازخوانی پرونده سقوط اتومبیل بداخل گود ساختمانی ، بازخوانی دو پرونده محکومیت مهندسین ناظر بدلیل دادن گزارش خارج از موعد ، شرح بیمه مهندسین در زمان بازنشستگی ، شرح بیمه کیفیت ساختمان برای سازندگان ، اشاره ای به قرارداد نظارت

 

متن پیش روی برگردان فایل صوتی است که به همت گروه نگارش آماده و در اختیار شما قرار گرفته است.

مرجع حقوق مهندسی ایران همیار و همراه جامعه مهندسی ایران

بازخوانی یک پرونده ( محکومیت ناظر بدلیل عدم گزارش موارد ایمنی )

در تابستان سال 94 در خیابان جردن (آفریقا) تهران پروژه ایی در مرحله اجرای فونداسیون بود که در ساعت حدود 5 صبح یک دستگاه اتومبیل 206 که دارای دو سرنشین شامل راننده دختر 23 ساله و در کنار او یک پسر جوان، که با سرعت 80 تا 100 کیلومتر بر ساعت رانندگی می کرده به هنگام ورود به خیابان فرعی، درب کارگاه ساختمانی را با خیابان اشتباه می گیرد و با برخورد به درب کارگاه و شکستن آن، به داخل گود با عمق 15 متر سقوط کرده و هر دو سرنشین فوت می کنند.

• طبق روال، با حضور آتشنشانی و اداره آگاهی گزارشات و صورتجلسات لازم جمع آوری شد. در کارشناسی یکنفره، راننده 206 بطور 100 درصد مقصر شناخته شد اما اولیای دم به نظریه کارشناسی یک نفره اعتراض کردند مبنی بر اینکه جانمایی درب کارگاه (دارای سه متر عقب نشینی بود) طوری است که هر راننده ای ممکن است آنرا با خیابان فرعی اشتباه بگیرد. از طرفی محل پل ورودی با خاک پر شده بود و هیچگونه علائم هشدار دهنده ای در مقابل آن نصب نشده بود در نتیجه کل تقصیر برعهده راننده نباید باشد.

در کارشناسی سه نفره قدرالسهم مقصرین بدین صورت بیان می گردد:  

مهندس ناظر 10 درصد، مجری ذیصلاح 20 درصد (برگه تعهد گذاشته بود ولی حضور در کارگاه نداشته به گفته عوام مجری صوری بود) – سازنده 30 درصد راننده خودرو 40 درصد

در ادامه، مجری و سازنده و ناظر به نظر کارشناسی اعتراض می کنند با این عنوان که کارگاه حفاظ پیرامونی داشته و محیط بسته بوده و دارای درب ایمن بوده بنابراین علت قصور و بی توجهی راننده خودرو باعث ایجاد حادثه شده است.

در سال 95 پرونده به کارشناسی پنج نفره ارجاع می شود کارشناسان در نظریه خود ذکر می کنند که بعلت عقب نشینی بیش از حد درب که باعث خطای دید می شود و عدم وجود علائم ایمنی و چراغ گردان اعلام خطر با شبرنگ و نبود حفاظ در مقابل پلی که روی جوی خیابان موجود است، باعث ایجاد حادثه و اشتباه در تشخیص راننده بوده.

• بحثی دیگر نیز در این پرونده مطرح شد، با این موضوع که حفاظ پیرامونی و درب کارگاه قدرت کافی برای جلوگیری از سقوط خودرو به داخل گود را نداشته و ضعیف بوده (توجه شود که در آئین نامه حفاظت کارگاهی ساختمان ذکر شده است که می بایستی حفاظ ها پاشنه بتنی داشته باشند) بنابراین اگر طبق آیین نامه مذکور اقدام به نصب حفاظ می شد، ناظر و سازنده می توانستند دفاع مناسببی از خود ارئه دهند.

در نهایت حکم قطعی با توجه به نظریه کارشناسی پنج نفره صادر می شود.

نکته: ناظر می بایستی طی یک گزارش اعلام می کرد که کارگاه فاقد علائم ایمنی در مقابل درب و حفاظ است و چراغ گردان هشدار دهنده هم استفاده نشده است یا با عبارت دیگر می نوشت که درب کارگاه در موقعیت مناسبی قرار ندارد و می بایستی موقعیت درب تغییر یابد و از حفاظ محکم نیز استفاده گردد. تا تبرئه شود

لازم به ذکر است بیمه مسئولیت حرفه ای ناظر نیز در این مواقع اهمیت خود را نشان می دهد.

بازخوانی پرونده اول ( محکومیت ناظر بعلت گزارش خارج از موعد )

• ساختمانی با اسکلت بتنی در شمال تهران در مرحله فونداسیون بود که مالک، اجرای ریشه های انتظار شمشیری راه پله را فراموش می کند و ناظر در سقف چهارم متوجه این موضوع می شود و در این مرحله (سقف چهارم) گزارشی خلافدار به شهرداری منعکس می کند مبنی بر این که با توجه به اجرا نشدن میلگردهای انتظار پله و اجرای ناصحیح، می بایستی کار متوقف شود تا رفع نقص انجام گردد.

مالک در جواب ناظر می گوید: « شما در مرحله فونداسیون و بموقع باید این موضوع را متذکر می شدید» و در شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی علیه ناظر طرح شکایت می کند که منجر به سه ماه محرومیت ایشان از پروانه اشتغال می شود.

نکته: گزارشات ناظر می بایستی در موعد باشد بطوری که قبل از پوشش میلگردها توسط بتن، موارد خلاف دار به اطلاع شهرداری برسد، حتی اگر ناظر دستور کاری بعنوان تذکر به مالک می­داد می توانست به استناد آن در شورای انتظامی تبرئه شود.

مالک در پی شکایت علیه ناظر در محاکم قضایی نیز بود که با گفتگو و از آنجا که در ادامه کار، عملیات اجرایی و اخذ پایانکار نیاز به تائید ناظر دارد در نتیجه مالک از این شکایت منصرف شد.

• توجه گردد در ساختمانهای اسکلت فلزی نیز می بایستی دو صفحه بیس پلیت برای شمشیری پله بر روی فونداسیون قبل از بتن ریزی، کار گذاشته شود.

بازخوانی پرونده دوم ( محکومیت ناظر بعلت گزارش خارج از موعد )

در سال 95  یک ناظر تاسیسات مکانیکی در مرحله اتمام عملیات متوجه می شود که در نقشه های مصوب، طراح،  سیستم اطفاء حریق را طراحی نموده ولی مالک آنرا اجرا نکرده است بنابراین در مرحله نازک کاری پس از اطلاع از این موضوع اقدام به گزارش خلافدار به شهرداری و ناظر هماهنگ کننده می کند. از طرفی مالک نیز قصد دریافت پایانکار داشته و از ناظر درخواست گزارش اتمام عملیات بدون خلاف می کند ناظر نیز تائید گزارش اتمام عملیات را منوط به اجرای سیستم اطفای حریق می کند اما از آنجا که در این مرحله، نازک کاری رو به اتمام بوده اجرای سیستم اطفای حریق نیاز به تخریب دیوارها برای نصب منبع آب و… و به تبع آن نیاز به هزینه مضاعف داشت از طرفی سیستم اعلام حریق نیز توسط ناظر تاسیسات برقی در نقشه های مصوب برق نادیده گرفته و اجرا نشده بود که مالک با توجه به اینکه اجرای سیستم اعلان حریق نیاز به تخریب ندارد با اجرای آن در مرحله نازک کاری موافقت می کند.

ناظر تاسیسات مکانیکی میبایست گزارش در موعد خود را در زمان شروع سفتکاری می داد که متاسفانه علاوه بر اینکه گزارش در موعد نداده، گزارش نازک کاری را بدون خلاف منعکس کرده و کار نازک کاری به اتمام رسیده بود.

مالک در شورای انتظامی علیه ناظر تاسیسات مکانیکی طرح شکایت می کند و ناظر محکوم به شش ماه محرومیت از پروانه اشتغال نظارت می شود.

در ادامه، مالک، بابت خسارات وارده، در دادگاه نیز طرح شکایتی کرده و درخواست قسمتی از خسارت وارده را از ناظر می کند.

• در مورد بیمه سالهای آینده لازم به توضیح است که این نوع بیمه فاقد اعتبار است بنابراین بیمه سالهای گذشته باید مورد توجه قرار گیرد و در بیمه نامه صراحتا ذکر گردد که مسئولیت سالهای گذشته تحت پوشش این بیمه نامه است

نوع دیگری از بیمه نامه وجود دارد که عنوان آن “بیمه مسئولیت حرفه ای مهندسین در زمان بازنشستگی” است. زمانی که مهندسین نخواهند از پروانه اشتغال نظارت و طراحی خود استفاده نمایند آنگاه می توانند از این نوع بیمه، بهره ببرند. بعبارتی با خرید این بیمه نیازی نیست که هر سال بیمه نامه را تمدید کرد

در سال 93 با مراجعه به ستاد کل بیمه ایران و طرح موضوع، این بیمه نامه برای یکی از مهندسین که قصد اقامت در کانادا داشت و حدود 80 دستگاه ساختمان را در طول 15 سال نظارت و طراحی کرده بود و دیگر نیازی به استفاده از پروانه اشتغال خود را نداشت، از طریق نماینگی خانم انوری بیمه ایران صادر شد که تا کنون نیز هیچ نمایندگی دیگری آنرا صادر نکرده است.

• بنابراین بیمه نامه ای صادر شد که هر 10 سال یکبار می بایستی تمدید گردد بعنوان مثال تاریخ شروع بیمه نامه سال 1393 و تاریخ پایان آن سال 1403 درج می­شود.

در شرایط بیمه نامه صراحتا آمده که بیمه گذار حق ندارد در مدت ده سالِ اعتبار این بیمه نامه هیچ گونه کار نظارت و طراحی را با پروانه اشتغال خود از طرف سازمان نظام مهندسی در سراسر کشور را قبول نماید.

از طرفی ناظر جداگانه یک تعهد محضری به نمایندگی بیمه می دهد با این موضوع که اگر پس از چند سال مهندس بخواهد کار نظارت یا طراحی را قبول نماید،

بایستی بیمه نامه جدید تهیه کند حتی اگر تاریخ اعتبار بیمه نامه­ی ده ساله تمام نشده باشد در غیر اینصورت بیمه نامه 10 ساله باطل خواهد شد.

در مورد بیمه نامه مربوط به سازندگان نیز این سوال مطرح است که اگر چند سال پس از اخذ پایانکار حادثه ای ایجاد شود بعنوان مثال سنگ نمایی سقوط کند در این حالت چه نوع بیمه ای پوشش کارهای گذشته سازنده را تقبل می کند؟

پاسخ:  سازنده (حتی اگر صلاحیت نداشته باشد) می بایستی بیمه کیفیت ساختمان تهیه نماید.

• اکثر بیمه نامه های صادره در مورد کیفیت ساختمان تا حدودی شرایط یکسان دارند فقط نکته قابل توجه آن است برخی نماینگی های بیمه، تاریخ پایان بیمه نامه را 10 سال بعد از عقد قرار داد نمی نویسند اما در متن بیمه نامه قید می کنند که این بیمه نامه ده ساله است که این موضوع مورد قبول نیست و باید تاریخ اعتبار بیمه نامه ده ساله باشد.

نکته دیگر اینست که در صورتی بیمه این خسارات را پوشش می دهد که شرکت یا اشخاص ذیصلاح امور محوله در ساختمان را انجام داده باشند بعنوان مثال عایق رطوبتی را یک شرکت معتبر انجام داده باشد نه اینکه سازنده با کارگر خود عایق کاری بنماید که در اینصورت اگر چنانچه پس از 2 سال مشکلی پدید آمد، بیمه خسارت را پرداخت نمی کند. در واقع برخی شرکتهای بیمه، آثار و تبعات زمان اجرا را به مدت 10 سال تحت پوشش قرار می دهند اما بیمه ایران، تاریخ پایان اعتبار بیمه نامه را ده ساله یا بیست ساله درج می کند.

مورد دیگر اینکه هر ساختمان بصورت جداگانه باید بیمه کیفیت دریافت کند و این موضوع نباید با بیمه مسئولیت حرفه ای مهندسین که بابت پروانه اشتغال خود بیمه نامه تهیه می کنند اشتباه گرفته شود

• توجه شود در بیمه نامه کیفیت ساختمان فقط خسارات مالی قابل پوشش می باشد و از لحاظ خسارات جانی بیمه هیچ گونه مسئولیتی متقبل نیست مگر اینکه سازنده ها اینگونه بیمه کیفیت را (خسارات جانی) در قالب طرح مخصوص از بیمه گر درخواست کنند. در واقع نمایندگی بیمه از ستاد بیمه مرکزیش این طرح را برای سازنده سفارش می دهد. نکته قابل تامل آن است که اسامی تمامی افراد شریک و دارای سهم، در ساخت ملک، می بایستی در بیمه نامه ذکر شود. یک نفر بیمه گذار و دیگران در قسمت سایر بیمه گذاران نام برده می شوند.

• در مورد قرارداد نظارت لازم به ذکر است که قرارداد ناظر یک قرارداد مالی است و با تعهد نظارت ناظر، تفاوت دارد توجه شود زمانیکه قرارداد مالی ناظر به اتمام برسد، اتمام قرارداد رافع مسئولیت ناظر نیست بلکه ناظر تا پایان عمر مفید ساختمان مسئولیت دارد مگر تعویض ناظر صورت گیرد.

در مبحث دوم مقررات ملی ساختمان  ذکر شده است که ناظر به دلایلی همچون بیماری یا مسافرت خارجی یا دلایل قابل قبول، می تواند استعفا خود را به شهرداری و سازمان نظام مهندسی و مالک اعلام نماید. در این مواقع شهرداری موظف است که کار را متوقف نماید تا ناظر جدید معرفی شود. اما شهرداری در اکثر مواقع توقف کار نمی دهد و مالک نیز کار می کند بنابراین تا موقع تعویض ناظر، ناظر قدیم مسئولیت دارد و بایستی در موعد به طریقی گزارشات را به شهرداری منعکس نماید.

پرونده ای موجود است که ناظر پس از اتمام قرارداد خود این موضوع را به شهرداری و سازمان نظام مهندسی و مالک به اینصورت اعلام کرده که «از آنجایی که قرارداد نظارت به اتمام رسیده بنده مسئولیتی در قبال کارهای پس از قرارداد نداشته و شهرداری موظف است عملیات ساختمانی را متوقف نماید» اما دیده شده بعد از اتمام قرارداد و ایجاد حادثه، کارشناسان علاوه بر شهرداری، ناظر را هم سهمی از تقصیر داده اند

• مقرر شده است در قرارداد تیپ سازمان نظام مهندسی مربوط به ناظران صراحتا ذکر شود که اتمام قرارداد ناظر، رافع مسئولیت ناظر نیست و این قرارداد یک قرارداد مالی است و تعهدات نظارتی ناظر تا زمان تعویض قانونی مهندس ناظر خواهد بود.