تاکید به ناظرین سازه که کوچکترین تغییرات سازه ای میبایستی به تایید مهندس محاسب برسد ، چگونگی تعویض مهندسین طراح ، لزوم توجه ناظرین به برگه های اخطاریه شهرداری به مالکین ، بازخوانی یک پرونده واقعی در آسیب به آپارتمان بدلیل تغییر در پلان کاربری در زمان بهره برداری ، تاکید مجدد به مهندسین ناظر سازه درباره توجه به طول مهاری تیرچه ها و اختیارات آنها در پذیرش نتایج آزمایشات بتن و میلگرد و جوش

 

متن پیش روی برگردان فایل صوتی است که به همت گروه نگارش آماده و در اختیار شما قرار گرفته است.

مرجع حقوق مهندسی ایران همیار و همراه جامعه مهندسی ایران

آنچه را که درجلسات مباحث حقوق مهندسی برای شما همکاران ارجمند تاکنون ارائه کرده ایم و درآینده تکمیل تر خواهد شد جامع ترین مباحث حقوق مهندسی از ابتدا تا آخربوده و این مباحث ؛ مربوط به تمام مهندسان ساختمان  می باشد. منظور از مهندس ساختمان صرفاً مهندس عمران نیست بلکه تمام مهندسینی که در امر ساختمان سازی  مشارکت دارند ؛ شامل عمران و معماری و برق و مکانیک و نقشه برداری. بنابراین بر شما مهندسان پنج گانه ساختمان ،لازم و واجب است که کلیه مباحث این جلسات را از ابتدا تا انتها ، با دقت  مورد توجه قرار دهید.

• مهندسین ناظر سازه باید دقت داشته باشند که در امر نظارت یک ساختمان ؛کوچکترین تغییرات سازه ای که مالکین انجام میدهند را باید به تائید مهندس محاسب برسانند. این موضوع، بسیار موضوع مهمی است .عدم توجه به این موضوع باعث گرفتن جُرم انتظامی و نهایت محکومیت و وارد آمدن خسارات مالی به ناظر خواهد شد.حتی این تغییرات هم درصورتی که برای بقیه رشته های ساختمان اتفاق بیفتد، ناظرین مربوطه باید تغییرات را به تایید مهندس طراح رشته مربوطه برسانند. اما تاکید ما بیشتر در خصوص تغییرات سازه ای میباشد که مربوط به مهندسین سازه است که لازم است قبل از اعمال تغییرات در سازه ، این تغییرات به تائید مهندس محاسب رسیده و ایشان تغییرات را تائید و مهر و امضاء کرده و نقشه مهر و امضاء شدة اصل؛ بعد از اینکه به دست مهندس ناظر رسید ؛ کار ادامه یابد.یادآوری میکنیم که مهندسین ناظر سازه ؛ به هیچ عنوان نباید کپی و یا تصویر تغییرات نقشه ها را ازمالکین قبول کنند چون امکان دارد که این مهر و امضاء جعلی بوده و توسط مهندس محاسب امضا و تائید نشده باشد . مهندسین ناظر به هیچ عنوان اجازه ندارند که خودسرانه تغییرات سازه ای را تائید نمایند حتی اگر بالاترین مقام مرجع صدور پروانه که شهردار منطقه می باشد ؛ به او دستور دهد.دراین خصوص پرونده جالبی را بازخوانی خواهیم کرد.

بازخوانی پرونده اول

در منطقه خیابان پیروزی تهران  در سال 1391 ساختمان اسکلت فلزی در حال احداث بود وکار به مرحله سفت کاری رسید. بادبند های این سازه به شکل ضربدری بود و مالک برای اینکه بتواند در نقاط بادبندی، پنجره تعبیه نماید ؛ فرم بادبند ها را از حالت ضربدری X  به فرم بادبندی K  تغییر داد. قبل از اینکه اقدام به این کار کند با مهندس ناظر مشورت کرده و مهندس ناظر به او میگوید که لازم است قبل از اینکار،موارد تغییرات به تائید و تصویب مهندس محاسب برسدو ادامه کار مطابق نقشه های جدید سازه باشد . اما مالک به این موضوع توجهی نمیکند.

• مالک با مراجعه به واحد تخلفات شهرداری منطقه، بامسئول بازرسین تخلفات شهرداری مشورت می کند و ایشان هم می فرمایند، که از نظر ما اشکالی ندارد و اگر مهندس ناظر تائید کند ؛کفایت میکند.

متذکر می شویم ؛ شاید این موضوع از نظر شهرداری اشکالی نداشته باشد اما در صورت عدم گزارش مهندس ناظر ؛ جرم انتظامی داشته و ناظر تقصیر خواهد گرفت.

با تماس این کارمند شهرداری با مهندس ناظر ، و اینکه این تغییرات از نظر ما اشکالی ندارد و اگر شما تائید کنید از نظر ما قابل قبول است ؛ متاسفانه ناظر مجاب شده و با اعمال تغییراتی در سازه ؛ مجوز تغییر فرم بادبندی ها  از طرف ناظر به مالک داده میشود و متاسفانه مهندس ناظر بنا به پیشنهاد همین کارمند شهرداری ؛ یک گزارش تائید تغییرات انجام شده  هم به شهرداری ارسال میکند. تغییرات فرم بادبند ها از حالت X به حالت K انجام شد.لازم به ذکر است که مهندس ناظر خود صلاحیت محاسبات داشت و کنترل این تغییرات را انجام داده بود و از نظر محاسباتی  این تغییرات اشکالی نداشت. بعد از اعلام تغییرات در گزارش مهندس ناظر ، یکی از بازرسان شهرداری در مونیتورینگ خود گزارش ناظر را مطالعه کرده و طی بازدید از ساختمان ، و مشاهده تغیرات بادبندی؛ به همان مسئول بازرسی فنی که در ابتدا مجوز تغییرات را شفاهی داده بود مورد را گزارش  میکند و با پیگیری کارمند شهرداری ؛ مسئول بازرسی فنی، نامه تخلف مهندس ناظر را به شورای انتظامی ارسال میکند با این عنوان که ناظر، خارج از صلاحیت و خود سرانه اقدام به تائید تغییرات کرده است. شورای انتظامی ناظر را احضار کرده و متاسفانه به دلیل این تخلف سه ماه محرومیت برایش صادر گردید . قابل ذکر است که مهندس ناظر  قبل از جلسه شورای انتظامی از طریق مالک ، تائیدیه مهندس محاسب را هم اخذ کرد اما شورای انتظامی نپذیرفت و چون خودسرانه اقدام به این تائید کرده بود محکوم به سه ماه محرومیت شد .

• بنابراین یادآور می شویم که مهندسان ناظر تک ناظره ویا مهندسان ناظر سازه، باید کوچکترین تغییرات را گزارش دهند و در گزارشات ذکر نمایند که:مالک باید تغییرات را به تصویب مهندس محاسب برساند و نقشه های جدید را بعد از مهر و امضای مهندس محاسب، جهت اجرا به اینجانب تحویل نماید در غیر اینصورت استحکام سازه مورد تائید نمیباشد.

بنابراین از شما همکاران عزیز خواهش میکنیم که به هیچ عنوان زیر بار مسئولیت ،تائید، تغییرات سازه نروید.حتی اگر شهردار منطقه هم این تغییرات را تائید نماید و دستور تائید دهد.

سرفصل بعدی در ادامه مباحث ، موضوع تعویض مهندس طراح میباشد. منظور از مهندس طراح تمام مهندسین چهارگانه میباشد.

• در مواقعی که مهندسان طراح ، به هردلیلی زیر بار تائید تغییرات سازه نروند؛ در این گونه مواقع مالک می تواند مهندس طراح خود را تعویض کند . نکته مهم در اینگونه موارد این است که تعویض طراح نیاز به رضایت مهندس طراح قبلی ندارد و نیازی به رضایت نامه محضری هم ندارد و خود مالک بدون حضور طراح قبلی میتواند این تعویض را انجام دهد.

• مهندسان ناظر لازم است که به برگه های اخطاریه ای که شهرداری ها به مالکین می دهند ؛ توجه خاصی داشته باشند.در واقع مهندس ناظر باید هواسش به بازدید های مامورین شهرداری و نواحی و بازرسان کمیسیون ماده 35راه و شهرسازی و حتی بازرسین اداره کار باشد.درواقع نواقص و معایبی ممکن است وجود داشته باشد که از چشم ناظر دور مانده باشد و اغلب این بازرسین ایراداتی که از کار میگیرند کامل و بجا می باشد و بعداً این موارد را به صورت اخطاریه به مالک ابلاغ می نمایند و اگر مهندس ناظر این تخلفات و معایب را ندیده باشد برای او تشکیل پرونده داده و او را روانه شورای انتظامی می کنند . به عنوان مثال در دیوار های بین واحد ها که ضخامت دیوار 20سانتیمتر در نقشه ها تعیین شده است لازم است که این ضخامت بعد از اتمام کار تامین گردد که اکثر ناظرین به این موضوع دقت نمیکنند و بازرسین در این خصوص حساسیت نشان داده و این تخلف را گزارش می کنند پس لازم است که اینگونه تخلفات حتی اگر خارج از موعد باشد باز گزارش گردد. برای تامین ضخامت این گونه دیوار ها و تامین توقعات مبحث 19 مقررات ملی ساختمان بهتر است از نوعی ملات به نام ملات ورمیکس که مشخصات آن در پیوست خواهد آمد استفاده کرد . این ملات قابلیت عایق حرارتی بسیار بالایی دارد که توسط مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن تائید شده است.

بازخوانی پرونده دوم

ساختمانی با متراژ بیش از 4000متر مربع، در تهران در منطقه شهرک غرب در سال 1382 پروانه ساختمانی میگیرد.این پروژه دارای 15 واحد اداری و یک واحد بزرگ در طبقه اول بود که مقرر شده بود یک کلینیک رادیولوژی  در این واحد راه اندازی گرددو طبقه همکف آن متعلق به یک داروخانه بود.در موقع طراحی سازه ؛ سازنده به مهندس محاسب میگوید که یک دستگاه رادیولوژی به وزن حدود 5تن باید درطبقه اول و دریکی از اتاق ها قرار گیرد و با مشخص کردن سازنده در خصوص استقرار این دستگاه ، مهندس محاسب برای آن محدوده تمهیدات خاص محاسبات را در نظر  میگیرد و ساختمان به اتمام میرسد و آماده بهره برداری می شود و این دستگاه رادیولوژی 5تنی باید درجای خود قرارگیرد. یک دستگاه جرثقیل از طریق پنجره یکی از اتاقها  اقدام به بلند کردن و جا دادن دستگاه می کند و چون دستگاه بزرگ بوده مجبور میشوند که چهارچوب پنجره را درآورند که باعث لق شدن سنگهای گرانیت نما هم میشود . درحین جابجا کردن این دستگاه رییس کلینیک دستور می دهد که این دستگاه را دراتاق دیگری غیر از آن اتاقی که سازه آن برای این دستگاه طراحی شده است قرار دهند غافل از اینکه کف اتاق مورد نظر ایشان برای چنین باری محاسبه نشده است و بارگذاری متمرکز از اتاقی به اتاق دیگر منتقل خواهد شد.به هر حال با این شرایط حدود 8ماه این دستگاه که ارتعاشی هم نداشت در اتاق دیگری ماندگار شد.

• اما بعد از 8 ماه تیرچه های سقف از محل نشیمن جدا شده و سقف ترک برداشت به طوری که سرامیک های کف شکسته شده و از زیر هم ترک ها از داخل داروخانه قابل روئیت بود.لازم به ذکر است که محل این دستگاه در نقشه های معماری و در نقشه های سازه مشخص بود و به همین دلیل دفاع از مهندس معمار و محاسب سازه به راحتی امکان پذیر شد.به هرحال با توجه به ترک هایی که درسقف ها به وجود آمد و در پی اعتراض مسئول داروخانه به صاحب کلینیک رادیولوژی ؛ از طرف صاحب کلینیک رادیولوژی از مهندس محاسب و مهندس ناظر سازه شکایت شد.در کارشناسی یک نفره مهندس ناظر و محاسب مقصر اعلام شدند اما در کارشناسی سه نفره ؛ طی یک لایحه دفاعی که توسط مهندس میررضوی تنظیم وتهیه شده بود و در آن جابجایی نادرست دستگاه و تغییر مکان این بار متمرکز با ذکر دلایل مستند؛ از جمله تغییر کاربری اتاقها که ذکر گردیده بود توانستند که مهندسان را تبرئه نمایند و پرونده مختومه اعلام شد و طی گزارشاتی که مهندس ناظر مجدد اعلام کرد استحکام ساختمان را مورد شک قرارداده و دستور تقویت مجدد سازه را به مالک داد و مالک مجبور به گرفتن پروانه مقاوم سازی شد.

بازخوانی پرونده سوم

این پرونده از لحاظ بیس حقوق مهندسی با پرونده قبلی مشابهت دارد ولازم است که به آن اشاره ای بشود.

ساختمانی با کاربری مسکونی ؛ پایانکارش را درسالهای 1387میگیرد.طبقه هم کف این مجتمع مسکونی؛ تجاری بود و مالک طبقه اول تصمیم میگیرد که این واحد را به کلینیک رادیولوژی تبدیل کند و شهرداری هم برای تغییر کاربری از مالک برگه استحکام تغییر کاربری می خواهد و متاسفانه یکی از مهندسین برای این واحد برگه استحکام امضا کرده و مالک موفق به اخذ مجوز تغییر کاربری می شود .متاسفانه به دلیل وزن بالای دستگاهای رادیولوژی که در داخل واحد نصب گردیده بود  حدود سالهای 1391  سقف طبقه همکف ، دچار تغییر شکل شده و مهندسی که برگه استحکام را بدون توجه به مسائل فنی امضاء کرده بود در محاکم قضایی تقصیر گرفت.

بنابراین مهندسینی که برگه استحکام امضاء میکنند باید به اینگونه موارد توجه نمایند و در برگه استحکام قید کنند که تغییر کاربری به هیچ وجه قابل قبول نمی باشد .حتی ساختمان های مسکونی امکان تبدیل و تغییر کاربری به ساختمان اداری را هم ندارند.

موضوع مهم بعدی که لازم است توجه مهندسین ناظر سازه به آن موکداً جلب گردد “طول مهاری تیرچه های سقف” می باشد که باید این طول مطابق نقشه های مصوب سازه بوده و از نصف عرض تیر اصلی که تیرچه ها روی آن قرار میگیرند بیشتر باشد.قابل ذکر است که باید حتماً در انتهای تیرچه ها  آرماتورهای اودکا و ممان منفی ها نصب گردند و این آرماتور ها برای تک تک تیرچه ها ؛بدون کم و کسری باید نصب گردند.آرماتور های حرارتی روی تیرچه ها نیز باید مورد دقت و بازرسی قرار گرفته ومطابق نقشه ها باشند.

• موضوع بعدی هم که مانند اکثر موضوعات مباحث حقوق مهندسی از اهمیت خاصی برخوردار می باشد به مهندسین ناظر سازه مرتبط می شود و آن بحث اوراق آزمایشگاهی بتن و جوش می باشد .مهندسین ناظر سازه باید توجه داشته باشند که قبل از پوشش بتن و بعد از تکمیل آرماتور بندی هر مرحله ، چه فونداسیون و چه سقفها ؛ درگزارشات خود تائید هر مرحله رابه نتایج قابل قبول آزمایشات بتن منوط نمایند .

در خصوص ساختمان های اسکلت فلزی هم باید در گزارشات قید گردد که تایید جوشکاری منوط به نتایج قابل قبول آزمایشات جوش خواهد بود. این موارد جزء وظایف اصلی مهندس ناظر سازه می باشد که مورد توقع سازمان و شورای انتظامی می باشد .اما اختیارات مهندس ناظر در خصوص نتایج آزمایشات یک موضوع و بحث دیگری میباشد که به شرح آن می پردازیم .

فرض کنید که نتایج آزمایشات بتن  ارائه شده به ناظر سازه؛ توسط آزمایشگاه، قابل قبول می باشد اما مهندس ناظر سازه با توجه به وضع مقطع بتن ریزی شده و ظاهر بتن به نتایج واقعی آن مشکوک می باشد . این از اختیارات مهندس ناظر سازه است که  مقاومت فشاری  درج شده در اوراق آزمایشگاهی را ؛ حتی اگر قابل قبول باشد ؛ تائید نکند و آن را منوط به بازدید کارشناسان ماده 27 و نهایت آزمایشات غیر مخرب اولتراسونیک و چکش اشمیتز به صورت توامان بنماید.در خیلی از موارد هم اتفاق افتاده است که نتایج آزمایش قابل قبول نبوده و خارج از مشخصات می باشد در این گونه موارد مهندس ناظر بر اساس قضاوت مهندسی خود می تواند مقاومت بتن را تائید نماید .البته قابل ذکر است که این مورد می تواند مهندس ناظر را در شورای انتظامی محکوم نماید ، اما اگر مهندس ناظر استحکام را تائید کند؛ ساختمان قابلیت گرفتن پایانکار را خواهد داشت .

در جلسات گذشته خدمت شما عرض کردیم که اختیارات مهندس ناظر در ساختمان بسیار زیاد است و از طرفی مسئولیت زیادی هم دارد .مهندس ناظر در خصوص تائید و یا رد نتایج آزمایشات؛ کاملاً تام الاختیاراست.اگر مهندس ناظر با توجه به نامناسب بودن کیفیت جوش اسکلت و وضعیت بتن ، آنها را تائید کند جرم انتظامی مرتکب شده است و اگر درصورت بروز حادثه ای که منتهی به این تائیدات شود و ناظر، شاکی داشته باشد مراتب در محاکم قضایی بررسی خواهد شد .